Đặc điểm khí hậu của châu Phi và những yếu tố ảnh hưởng

Châu Phi là một châu lục có nền khí hậu tương đối phức tạp, khô nóng. Nhiệt độ trung bình năm cao hơn 20°C. Có nhiều những hoang mạc và sa mạc lớn. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về những đặc điểm khí hậu của châu Phi và những yếu tố nào đã tác động đến nó qua bài viết dưới đây.

Các yếu tố ảnh hưởng đến đặc điểm khí hậu của Châu Phi

Đặc điểm nổi bật của khí hậu châu phi là khô nóng

Một số yếu tố làm cho khí hậu châu Phi bị ảnh hưởng

• Đầu tiên, phần lớn lục địa - kéo dài từ vĩ độ 35°S đến khoảng 37°N - nằm trong vùng nhiệt đới.
• Thứ hai, sự phân chia gần của lục địa bởi xích đạo dẫn đến sự sắp xếp đối xứng của các vùng khí hậu ở hai bên.
• Tuy nhiên, sự đối xứng này không hoàn hảo vì yếu tố thứ ba - phạm vi rộng lớn về phía Đông - Tây của lục địa phía bắc xích đạo, phía nam rộng hẹp. Do đó, ảnh hưởng của biển mở rộng sâu hơn vào đất liền ở Nam Phi. Hơn nữa, một tế bào áp suất cao cận nhiệt đới gần như vĩnh viễn phát triển ở trung tâm của Bắc Phi, trong khi ở Nam Phi, vành đai áp suất cao trên đất liền suy yếu trong thời gian mặt trời cao (từ tháng 12 đến tháng 1).
• Yếu tố thứ tư bao gồm các dòng hải lưu mát lạnh, làm lạnh các luồng gió thổi qua chúng và do đó ảnh hưởng đến khí hậu của các bờ biển lân cận.
• Thứ năm, do bề mặt cao nguyên rộng lớn của lục địa và không có các dãy núi cao và dài có thể so sánh với, ví dụ như dãy Andes ở Nam Mỹ hoặc dãy Himalaya ở châu Á, đặc điểm khí hậu của châu Phi tại các vùng khí hậu có xu hướng che khuất nhau, thay vì thay đổi đột ngột từ nơi này sang nơi khác.
• Cuối cùng, các ngọn núi cao có các vùng khí hậu thay đổi theo độ cao.

Mặc dù những yếu tố này giúp giải thích các kiểu khí hậu rộng rãi của lục địa châu Phi, nhưng có rất nhiều biến thể cục bộ được tìm thấy từ nơi này sang nơi khác trong cùng một vùng khí hậu.

Thông thường khi nhiệt độ trung bình cao hơn, các khu vực thành thị cũng thường có ít gió hơn và độ ẩm tương đối thấp hơn. Tuy nhiên, có quá ít dữ liệu liên quan từ Châu Phi để cho phép nghiên cứu chi tiết về khí hậu đô thị.

Yếu tố khí hậu phân hóa quan trọng nhất ảnh hưởng đến đặc điểm khí hậu của châu phi là lượng mưa; điều này, cùng với một số yếu tố khí hậu khác, phụ thuộc vào các đặc điểm của khối không khí chiếm ưu thế. Các khối khí liên quan đến khí hậu châu Phi có thể được phân loại rộng rãi thành nhiệt đới biển, xích đạo biển, nhiệt đới lục địa, cực biển và cực lục địa.

Trong số này, ít quan trọng nhất là các khối không khí cực lục địa, đôi khi có thể mang lại giá lạnh dữ dội cho miền bắc Ai Cập vào tháng 12 và tháng 1, và các khối khí vùng cực trên biển, được kết hợp với các áp thấp mang mưa trên các cực bắc và nam của lục địa trong suốt mùa đông. Ngoại trừ những điều này, lục địa này chịu ảnh hưởng của cả khối khí nhiệt đới lục địa ở phía bắc và khối khí xích đạo hàng hải và nhiệt đới hàng hải ở phía nam.

Vùng hội tụ liên đới ITCZ

Các khối khí phía bắc và phía nam này gặp nhau tại vùng hội tụ liên nhiệt đới (ITCZ). Khối không khí nhiệt đới lục địa khô, nóng, hiện diện ở các tầng trên của khí quyển, đi xuống mặt đất chỉ tại đới hội tụ.

Ít nóng hơn nhiệt đới lục địa là các khối khí xích đạo biển và nhiệt đới biển, lần lượt bắt nguồn từ Ấn Độ Dương và Nam Đại Tây Dương; chúng chỉ khác nhau ở chỗ, khối không khí xích đạo hàng hải không ổn định và mang lại mưa trong khi khối không khí nhiệt đới hàng hải, khi đã phát triển đầy đủ, ổn định và thường không mang lại mưa trừ khi nó bị ép lên bởi một ngọn núi cao.

Vào tháng 7, ITCZ theo sau mặt trời di chuyển theo hướng bắc về phía vùng áp thấp trên sa mạc Sahara, ở đó các khối khí nhiệt đới biển và lục địa hội tụ, với các khối khí biển từ biển đảo vào nội địa. Không có mưa ở phía bắc của đới hội tụ, vì khu vực này hoàn toàn nằm dưới khối không khí nhiệt đới lục địa khô bắt nguồn từ Sahara. Tuy nhiên, tại chính ITCZ, lượng mưa kéo dài và dữ dội.

Ngay phía nam của đới hội tụ, lượng mưa lớn do tính chất không ổn định của không khí nhiệt đới hàng hải trên bề mặt đất liền bị nung nóng. Ở phía nam của xích đạo, ở khoảng cách xa hơn so với vùng hội tụ, các khối không khí biển ít bị đốt nóng hơn, dày, ổn định, và rất ít mưa, ngoại trừ một số vùng cao nguyên ở Đông Phi. Chỉ có mũi phía nam của Nam Phi nhận được mưa vào thời điểm này, từ các cơn lốc xoáy mùa đông.

Trong khoảng thời gian mặt trời xuống thấp ở Bắc bán cầu (từ tháng 12 đến tháng 1), tình hình được mô tả ở trên bị đảo ngược. Đới hội tụ di chuyển về phía nam, lấn sâu vào Nam Phi. Vào mùa này, toàn bộ miền bắc châu Phi (ngoại trừ dãy núi Atlas) nằm dưới khối khí nhiệt đới lục địa khô, trong khi miền nam châu Phi nhận được lượng mưa ngoại trừ khu vực Cape và trên bờ biển phía tây nam, nơi khối khí biển vẫn ổn định ngoài khơi trong khi mát mẻ. 

Đặc điểm khí hậu của Châu Phi

Nhận xét về đặc điểm khí hậu của Châu Phi

Khí hậu Châu Phi có đặc điểm là khô và nóng

Khi được xem xét chi tiết, sự chuyển động của các khối khí và ảnh hưởng của chúng tạo cơ sở cho việc phân chia lục địa thành tám vùng khí hậu. Đây là những điều nóng bao gồm sa mạc, nửa khô, nhiệt đới ẩm và khô, xích đạo (nhiệt đới ẩm ướt), Địa Trung Hải, cận nhiệt đới ẩm hải dương, ôn đới ấm vùng cao và các vùng núi.

Vùng sa mạc nóng bao gồm sa mạc Sahara và Kalahari, luôn chịu ảnh hưởng của các khối khí nhiệt đới lục địa khô và sa mạc phía bắc Kenya-Somali, sự khô cằn chủ yếu là do tính chất ổn định của các khối khí biển. Sự ổn định này được tạo ra do chúng đi qua vùng nước mát ngoài khơi. Ngoài ra, khí hậu sa mạc được đặc trưng bởi nhiệt độ trung bình hàng tháng cao, phạm vi nhiệt độ ban ngày lớn hơn phạm vi nhiệt độ trung bình hàng tháng trong năm.

Khí hậu của Châu Phi bị ảnh hưởng bởi các điều kiện sa mạc dọc theo những dải rộng lớn ở rìa phía bắc và phía nam của nó. Phần trung tâm của lục địa ẩm ướt hơn, với rừng mưa nhiệt đới, đồng cỏ và khí hậu bán khô hạn.

Các vùng khí hậu bán khô hạn bao quanh các khu vực sa mạc và bao gồm phần lớn đất phía nam sông Zambezi. Chúng khác với các vùng sa mạc thực sự ở chỗ nằm ngay trong tầm với của ITCZ trong quá trình chuyển động theo mùa của nó và do đó nhận được nhiều mưa hơn. Nhiệt độ tương đương với nhiệt độ ở các vùng sa mạc.

Các vùng khô và ẩm nhiệt đới thường được gọi là vùng khí hậu xavan. Khu vực này chiếm ít hơn một nửa tổng diện tích bề mặt của lục địa, kéo dài về phía xích đạo từ các khu vực bán nguyệt. Đặc điểm nổi bật nhất của khí hậu Châu Phi là lượng mưa theo mùa. Trong thời kỳ nắng cao, các khối khí trên biển tạo ra lượng mưa lên đến sáu tháng, độ dài của mùa mưa tùy thuộc vào độ gần xích đạo.

Phần còn lại của năm khô hạn. Ở một vài nơi có một lượng mưa nhỏ trong thời kỳ nắng thấp và vùng khí hậu sa mạc và nửa băng, nhiệt độ trung bình hàng tháng ít biến động hơn nhiệt độ hàng ngày. Ở phía tây châu Phi, thời kỳ mặt trời xuống thấp tương ứng với mùa hại mây. Tai hại là một cơn gió ấm, khô, theo hướng đông bắc hoặc đông thổi ra khỏi nam sa mạc Sahara và thường xuyên mang theo một lượng lớn cát và bụi.

Các khu vực có xích đạo hoặc nhiệt đới ẩm ướt, kiểu khí hậu, hoặc các biến thể của chúng, là những nơi ẩm ướt nhất ở Châu Phi. Có hai thời kỳ lượng mưa ở Châu Phi có đặc điểm là thời kỳ cao điểm tương ứng với lượng mưa kép của KCN. Bởi vì các khu vực có khí hậu xích đạo thường xuyên được bao phủ bởi các khối khí ấm trên biển, sự thay đổi về nhiệt độ hàng tháng và hàng ngày của chúng ít rõ rệt hơn so với các khu vực khô và ướt nhiệt đới.

Đời sống thực vật bị tác động như thế nào bởi đặc điểm khí hậu châu Phi

Khí hậu châu phi có hai đặc điểm cơ bản

Thảm thực vật châu Phi phát triển phản ứng trực tiếp với các tác động tương tác của lượng mưa, nhiệt độ, địa hình và loại đất; nó được sửa đổi thêm do tỷ lệ cháy nổ, hoạt động nông nghiệp của con người, và việc chăn thả và tìm kiếm của gia súc.

Trong tổng diện tích đất của lục địa, rừng bao phủ khoảng 1/5. Tại châu Phi có một trong những khu rừng lớn nhất thế giới là rừng rậm nhiệt đới Congo; rừng cây, trảng cây bụi, đồng cỏ và bụi rậm khoảng hai phần năm; và sa mạc và biên độ mở rộng của chúng là hai phần năm còn lại.

Các mối quan hệ sinh thái tại Châu Phi - Đặc điểm khí hậu châu Phi

Đặc điểm khí hậu Nam Phi là nhiệt đới nhưng ấm và dịu hơn Bắc Phi

Cho đến khoảng hai triệu năm trước thảm thực vật của Châu Phi luôn bị kiểm soát bởi sự tương tác của khí hậu; điều kiện địa chất, đất và nước ngầm (các yếu tố phù sa); và các hoạt động của động vật (các yếu tố sinh học).

Khí hậu vẫn là yếu tố kiểm soát chủ đạo đối với thảm thực vật. Các vành đai địa đới của lượng mưa, phản ánh vĩ độ và sự tiếp xúc tương phản với Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương và các dòng chảy của chúng, đưa ra một số thực tế về các vành đai thực vật liên quan. Những nỗ lực ban đầu trong việc lập bản đồ và phân loại thảm thực vật của Châu Phi đã nhấn mạnh mối quan hệ giữa tên của các vùng thực vật được bắt nguồn trực tiếp từ các vùng khí hậu.

>>Có thể bạn chưa biết: Đặc điểm khí hậu Châu Âu là gì? Nên đi du lịch Châu Âu vào mùa nào?

Qua bài viết trên, hi vọng bạn có thể hiểu thêm tại sao khí hậu ở châu Phi lại khô nóng, đặc điểm khí hậu của châu Phi và những yếu tố ảnh hưởng.
Các bạn có thể xem thêm những bài viết bổ ích khi truy cập vào trang web dự báo thời tiết!